Hepatit her yıl 1 Milyon kişiyi öldürüyor!

Medical Park Bahçelievler Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Dilek Arman, Dünya Sağlık Örgütü tarafından her yıl farkındalık yaratmak adına kutlanan “28 Temmuz Dünya Hepatit Günü” dolayısıyla uyarılarda bulundu:

KARACİĞERİ SEVEN BİR VİRÜS

Hepatit, karaciğerin herhangi bir nedenle iltihaplanmasına verilen isimdir. Sebebi başta virüsler olmak üzere alkol, vücudun kendi kendine yaptığı bazı hastalıklar, birtakım ilaçlar olabilir. Özellikle karaciğeri seven, vücuda girince karaciğer hücresine yerleşen Hepatit virüsleri, en sık karşılaşılan virüsler arasındadır. Hangi nedenle olursa olsun Hepatit gelişimi ile karaciğer hücresinin çalışması bozulur. Buna bağlı olarak da kanda bazı maddelerin miktarı artar veya azalır.

HEMODİYALİZ HASTALARI DA RİSK ALTINDA

Hepatit B ve C kan teması, cinsel temas ile ve anneden bebeğe bulaşırlar. Hepatit B virüsü, cinsel yolla bulaşabilen bir hastalık olduğu için cinsel partneri virüsü taşıyan kişiler ile hasta kişilerin kanı ile temas etme olasılığı yüksek olan aile bireyi gibi kişiler risk grubundadır. Öte yandan hemodiyaliz hastaları veya sık kan nakli yapılması gerekenler de risk gruplarındandır. Yeterli hijyenin sağlanmadığı ortamlarda diş çekimi, dövme ve manikür-pedikür yapılması da bulaşma açısından risk yaratır. Bunların yanı sıra bazı hastaların öykülerinde bu risk faktörlerinden hiç biri bulunmayıp bu durumda ‘horizontal bulaşmadan’ (genetik olmayan- anneden kaynaklanmayan bulaşma) söz edilir. Bunu hangi yolla olduğu tam belli olmaz. Ama genellikle virüs içeren kan tükürük gibi sıvıların açık yarası olan cilde teması sonucu olduğu düşünülüyor.

HEPATİT B DAHA BULAŞICI

Hepatit C virüsü de esas olarak kan ve vücut sıvılarının; açık yaraya ya da göz içine teması gibi durumlarda bulaşır. Cinsel yolla bulaşma oranı ise çok düşüktür. Hepatit B, Hepatit C’ye göre 10 kat, HIV virüsüne göre 100 kat daha fazla bulaşır. Tüm dünyada 350 milyondan fazla Hepatit B virüsü taşıyıcısı olduğu tahmin ediliyor ve bu nedenle yılda 1 milyon civarında ölüm gerçekleşiyor. Bu oran Kuzey Amerika, Asya Pasifik Bölgesi’nde düşükken, Orta Doğu, Doğu Asya ve Kuzey Afrika’ da yüksektir. Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği’nin yapmış olduğu TURKHEP 2010 çalışmasında Türkiye’de Hepatit B taşıyıcılığı oranı yüzde 4, Hepatit C oranı 0.95 olarak bulunmuştur.

ERİŞKİNDE YÜZDE 3, YENİDOĞANDA YÜZDE 90 KRONİKLEŞİYOR

Hepatit B’nin kuluçka dönemi 1-6 ay arasında olmakla beraber, genelde virüs alındıktan ortalama 2 ay sonra hastalık yapıyor. Erişkin bir kişi virüsü aldıktan sonra akut Hepatit B gelişir. Çoğunlukla hiçbir şikayet vermeden geçer. Bazen hafif grip benzeri belirtiler, eklem ağrıları, kırgınlık olabilir. Ancak binde bir oranında çok ağır geçirilip, karaciğer nakli gerektiren klinik duruma da sebep olabilir. Akut Hepatit B erişkinlerde yüzde 3-5 kronikleşir. Ancak Hepatit B yenidoğan döneminde alınırsa yüzde 90’ı kronikleşir.

SİNSİCE İLERLİYOR

Kişide Hepatit B varsa ve inaktif taşıyıcılık denen durum oluşmuşsa, kişi çoğunlukla tesadüfen yapılan bir kan testinde ortaya çıkana kadar durumdan haberdar olmaz. Bazen de kronik Hepatit veya siroz ilerlemişse, halsizlik, vücutta sararma, idrar renginde koyulaşma, vücutta morluklar, karın şişliği, yemek borusu varislerinden kanama gibi ağır tablolarla kendini gösterir.

DÜZENLİ KONTROL YAPILMASI ÖNEMLİ

Hastalığın hangi evrede olduğunu anlamak için kan testi ve karaciğer ultrasonografisi gibi görüntüleme yöntemlerine ihtiyaç vardır. Taşıyıcılık saptanmışsa hastanın durumuna göre belirlenen periyodlarda hastanın takibi gereklidir. Böylece hastalığın aktif hale dönüp dönmediği, karaciğer kanseri olasılığı erken evrede tanınabilir. Eğer hastalık aktif hale geçmişse karaciğer biyopsisi ile karaciğerin durumu değerlendirilir ve tedavi gerekli görülürse ilaç tedavisine geçilir. İlaç tedavisi esnasında da yakın doktor takibi önemlidir. İlaçlar ile vücuttan Hepatit B’yi tamamen atmak yüzde 6 gibi çok düşük oranlarda gerçekleşiyor. Ancak ilaç tedavisi virüsün baskılanmasını sağlayarak, karaciğer hasarının ilerlemesini önlediği için çok önemlidir. Tedavi kararı ve şekli hastadan hastaya farklılık gösterebileceğinden dolayı iyi bir hekim hasta birlikteliği Hepatit takibinde önemlidir.

HEPATİT B AŞI İLE ÖNLENEBİLEN BİR ENFEKSİYONDUR

Sağlık çalışanları gibi risk altındakiler, tüm yenidoğanlar ve ailesinde Hepatit B olan kişiler aşılanmalıdır.

Tüm yenidoğan çocukların aşılandığı günümüzde, erişkinlerin de diğer riskli koşulları göz önüne alarak aşılanması pek çok enfeksiyonu önleyecektir.

HEPATİT B’DEN KORUNMAK İÇİN:

*Hepatit B virüsü taşıyan kişilerin aile üyeleri mutlaka suretle aşılanmalı.

* Kan teması olma ihtimali olan her yerde, uygun korunmanın sağlanması çok önemli. Kan merkezlerinde bütün kan vericileri, Hepatit virüsü yönünden test edilmekte ve virüs saptananlardan kan alınmamaktadır.

* Hastanelerde olduğu gibi diş tedavi merkezlerinde, kan ile temas etmiş alet kullanan berber, kuaför, dövmeci gibi yerlerde kullanılan malzemelerin sterilizasyonuna çok dikkat edilmeli.

* Evde Hepatit B ve C virüsü olan kişinin kullandığı jilet, tıraş bıçağı gibi aletler ve kan bulaşabilecek havlu gibi malzemeler sadece kendine ait olmalı, başkaları ile paylaşılmamalıdır. Virüsü taşıyan kişilerin kanı ile temastan kaçınmalı, kanla bulaşan yüzeyler 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu ile silinmelidir.

* Tüm gebeler Hepatit B yönünden test edilmeli. Doktorun önereceği serum uygulanmalı; tüm bebeklerin kapsandığı aşı programına uyum gösterilmeli.

* Cinsel yolla bulaşmayı önlemek için prezervatif kullanılmalı.