İran'ın nükleer anlaşma kararı ve dünya basınına yansımaları

İran devlet televizyonundan yapılan açıklamada, İran'ın anlaşmada yer alan ve ülkenin nükleer programına yönelik kısıtlamalar içeren taahhütlere artık uymayacağı vurgulandı.

İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani'nin Irak'ta ABD'nin suikast saldırısı sonucu hayatını kaybetmesinin ardından taraflar arasında yükselen gerilim devam ediyor. İran, bu kapsamda nükleer anlaşmayla sınırlanan uranyum zenginleştirmesine herhangi bir sınır olmadan devam edeceklerini açıkladı.

İran Nükleer Anlaşması, 2015'te İran ile P5 + 1 olarak bilinen Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimî üyeleri -Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Rusya, Fransa ve Çin- artı Almanya ve Avrupa Birliği arasında imzalanmıştı.

İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi arasında nihai anlaşmaya varılmış, anlaşmanın Ocak 2016'da yürürlüğe girmesi kararlaştırılmıştı.

Söz konusu ülkelerin dışişleri bakanlarının katılımıyla 26 Mart-2 Nisan 2015 tarihleri arasında İsviçre'nin Lozan kentinde düzenlenen bir dizi toplantıdan sonra varılan anlaşma neticesinde Tahran yönetimi BM'nin Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun askeri üslere kontrollü girişine izin vermiş oldu.

Tahran yönetimi uranyum zenginleştirmede kullanılacak santrifüj sayısını anlaşmayla üçte iki oranında azaltmayı da kabul etti.

İran ile 6 büyük güç arasında varılan nükleer anlaşma neticesinde Tahran, BM'nin Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun askeri üslere "kontrollü girişine" izin vermiş oldu.

Böylelikle İran yönetimi 2015 yılındaki anlaşmayla, yurt dışındaki yaklaşık 100 milyar dolar değerinde dondurulmuş varlıklarına erişim hakkı kazandı. Tahran, ayrıca ticaret için küresel finansal sistemi kullanabilme imkânını elde etti.

Anlaşma neticesinde İran, uluslararası pazarlara yeniden petrol satmaya devam etme imkânı buldu.

Trump yönetimi, anlaşmadan 8 Mayıs 2018'de çekildiğini açıkladı. Sonrasında Tahran yönetiminin petrol ihracatını hedef alan yaptırımları uygulamaya koyan ABD, nisan ayında İran Devrim Muhafızları Ordusu'nu "yabancı terör örgütleri" listesine aldı.

Son olarak, General Kasım Süleymani'nin Irak'ta işgalci ABD'nin suikast saldırısı sonucu hayatını kaybetmesinin ardından İran devlet televizyonundan yapılan açıklamada, İran'ın anlaşmada yer alan ve ülkenin nükleer programına yönelik kısıtlamalar içeren taahhütlere artık uymayacağı duyuruldu.

İran'ın nükleer enerji anlaşmasından çekilmesinin dünya basınındaki yankıları

ABD'ye ait resmi bir yayın kuruluşu olan "Amerika'nın Sesi" haberi, "İran, Batılı ülkelerle varılan 2015 tarihli nükleer anlaşmaya olan yükümlülüklerinden geri adım atıyor." manşeti ile verirken, haberin ayrıntısında Tahran yönetiminin, kısıtlama olmadan uranyum zenginleştirmeye devam edeceği belirtildi.

Bu haber, Euronews'te "ABD-İran krizi büyüyor: İran nükleer anlaşmadaki taahhütlerin hiçbirine uymayacağını açıkladı." manşeti ile verildi. haberin devamında, "İran ile ABD'yi savaşın eşiğine getiren General Kasım Süleymani'nin öldürülmesinin ardından başlayan kriz, küresel boyutta genişleme yolunda. Tahran yönetimi, Batılı ülkelerle 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmadan çekildiğini açıkladı." ifadeleri paylaşıldı.

Almanya'nın devlete ait yayın kuruluşu olan DW, "İran artık nükleer anlaşmayanın koyduğu sınırlara uymayacak." Başlığıyla verdi haberi.

Haberin devamında, Kasım Süleymani'nin öldürülmesinden sonra İranlı yetkililerin ABD'ye karşı sert adımlar atmayı düşündükleri belirtilerek Avrupalı liderlerin çaresiz bir şekilde tansiyonu düşürmeye çalıştıkları bilgisi verildi.

Rus yayın kuruluşu Sputnik haberi, "İran nükleer anlaşma taahhütlerinin hiçbirine uymayacak: Uranyum zenginleştirmesine sınır olmadan devam edilecek." manşeti ile verirken haberin, devamında İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani'nin, Irak'ta ABD saldırısı sonucu öldürülmesinin ardından yükselen gerilimin devam ettiğine vurgu yapıldı.

İngiliz Independent, "İran, nükleer anlaşmaya uymayacağını duyurdu." başlığını kullandı ve İran'ın, bu kapsamda nükleer anlaşmayla sınırlanan uranyum zenginleştirmesine herhangi bir sınır olmadan devam edeceğini ekledi.

Fransız yayın kuruluşu France 24, haberi, "İran uranyum zenginleştirme konusundaki sınırlandırmalarla ilgili geriye doğu bir adım daha attı." başlığı ile verdi. France 24, haberin devamında, İran yönetiminin, Birleşmiş Milletlere bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) ile iş birliğini sürdüreceğini aktardı.

Bu haber; IRNA Haber Ajansı'nda, "Zarif: İran Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) ile iş birliğini sürdürecek." başlığı ile verilirken artık santifrüj sayısı ile ilgili bir sınırlamanın olmayacağı vurgulandı. (İLKHA)