MÜSİAD ​Nisan Ayı SAMEKS Verileri Açıklandı

2018 yılı Nisan ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, bir önceki aya göre 0,9 puan artarak 53,7 değerine yükseldi. Bu gelişmede Hizmet sektörünün önceki aya göre 3,3 puan artış kaydetmesi etkili olurken, önceki aya göre 2,8 puan artış kaydeden Sanayi Endeksi de Bileşik Endeksteki artışa destek verdiği belirtildi. Böylece SAMEKS Bileşik Endeksi 50 referans değerinin üzerindeki seyrini Nisan ayında da sürdürdüğüve Türkiye ekonomisindeki canlılığın ikinci çeyrekte de devam ettiğine işaret ettiği açıkladı.

MÜSİAD'tan yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:

Nisan ayında, hizmet sektöründe gözlenen canlanmada girdi alımlarındaki 6,4 puanlık artış etkili olurken, buna bağlı olarak iş hacminde de toparlanma gözlenmiştir. Sanayi sektöründe ise yeni siparişlerde gözlenen hızlanmalar üretim artışına destek vermiş, önceki aya göre hafif bir ivme kaybı gözlenmesine karşın girdi alımlarındaki artışların sürdüğü görülmektedir.

Böylece mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi’nin 53,7 puanlık değeri 2018 yılı Nisan ayına ilişkin ekonomik aktivitenin canlılığına işaret etmiştir. Hem hizmet hem de sanayi sektörünün 50 referans puanı üzerindeki seyrini sürdürmesi; SAMEKS’teki olumlu görünümün önümüzdeki dönemlerde de süreceğinin sinyalini vermektedir.

1.) Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Sanayi Endeksi, 2018 yılı Nisan ayında, bir önceki aya göre 2,8 puan artarak 56,6 seviyesine yükselmiştir. Bu gelişmede firmaların yeni siparişlerinde meydana gelen 3,0 puanlık hızlanma belirleyici olurken, buna bağlı olarak sektöre ilişkin üretim 54,8 seviyesine yükselmiştir.

Sağlanan üretim artışıyla birlikte sektöre yönelik işgücü piyasası da canlanmış ve istihdam alt endeksi, önceki aya göre 5,5 puan artış kaydetmiştir. Girdi alımlarının önceki aya göre 0,6 puan azalmasına karşın 64,1 seviyesinde gerçekleşmesi, firmaların sektöre yönelik güveninin sürdüğüne işaret etmektedir.

Böylece mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Sanayi Endeksi, olumlu görünümünü 2018 yılı Nisan ayında da sürdürmüş ve kesintisiz 16 ay 50 referans değerinin üzerinde yer alarak 56,6 puanla sektördeki canlılığa işaret etmiştir.

a. Üretim

Sanayi sektörüne ait Üretim alt endeksi, Nisan ayında bir önceki aya göre 3,4 puan artarak 54,8 seviyesine yükselmiştir. Bu dönemde yeni siparişlerde gözlenen ivmelenmenin sektöre yönelik üretimi olumlu etkilediği gözlenmektedir.

b.Yeni Sipariş

Sanayi sektörüne ait Yeni Sipariş alt endeksi, Nisan ayında bir önceki aya göre 3,0 puan artarak 55,6 seviyesine yükselmiştir. Yeni siparişlerde gözlenen bu artış, Nisan ayında sanayi endeksinde gözlenen 2,8 puanlık artışın temel belirleyicisi olmuştur.

c.Satın Alım

Sanayi sektörüne ait Satın Alım alt endeksi, Nisan ayında bir önceki aya göre 0,6 puan azalarak 64,1 seviyesine gerilemiştir. Gözlenen bu hız kaybına rağmen, endeksin 64,1 puanlık seviyesi, firmaların sektöre yönelik güveninin sürdüğüne işaret etmektedir.

d.Nihai Mal Stoku

Sanayi sektörüne ait Nihai Mal Stoku alt endeksi, Nisan ayında bir önceki aya göre 4,2 puan artarak 52,9 seviyesine yükselmiştir. Girdi alımlarındaki artış seyrinin sürmesi, bu dönemde stoklarda gözlenen artışın temel belirleyicisi olmuştur

e.Tedarikçilerin Teslimat Süresi

Sanayi sektörüne ait Tedarikçilerin Teslimat Süresi alt endeksi, Nisan ayında bir önceki aya göre 5,5 puan artarak 57,5 seviyesine yükselmiştir. Firmaların yaklaşık %78’i tedarikçilerin teslimat süresinde gözle görünür bir değişiklik olmadığını ifade etmiştir

f.İstihdam

Sanayi sektörüne ait İstihdam alt endeksi, Nisan ayında bir önceki aya göre 5,5 puan artarak 54,2 seviyesine yükselmiştir. Bu dönemde sanayi üretiminde gözlenen artışların, sektöre yönelik işgücü piyasasını olumu etkilediği görülmektedir.

2.) Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Hizmet Endeksi; 2018 yılı Nisan ayında, bir önceki aya göre 3,3 puan artarak 54,2 değerine yükselmiştir.

Bu dönemde girdi alımlarının 6,4 puan artarak 62,6 seviyesine yükselmesi sektöre yönelik iş hacminin toparlanmasında etkili olmuştur. Böylece iş hacmi 0,8 puan artarak 50,0 seviyesine yükselmiştir. Bununla birlikte, iş hacmindeki artışın girdi alımlarındaki artışın gerisinde kalması, bu dönemde sektördeki nihai mal stokunun 3,1 puan artmasına neden olmuştur.

Böylece mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Hizmet Endeksi 2018 yılı Nisan ayında 54,2 puanla 50 referans değeri üzerindeki seyrini sürdürerek sektöre yönelik olumlu görünümün devam ettiğine işaret etmiştir.

a. İş Hacmi

Hizmet sektörüne ait İş Hacmi alt endeksi, Nisan ayında bir önceki aya göre 0,8 puan artarak 50,0 seviyesine yükselmiştir. Girdi alımlarında gözlenen 6,4 puanlık artış, iş hacminde gözlenen toparlanmada belirleyici rol oynamıştır.

b. Satın Alım

Hizmet sektörüne ait Satın Alım alt endeksi, Nisan ayında bir önceki aya göre 6,4 puan artarak 62,6 seviyesine yükselmiştir. Girdi alımlarında gözlenen bu artış, Nisan ayında Hizmet Endeksinde gözlenen artışın temel belirleyicisi olmuştur.

c. Nihai Mal Stoku

Hizmet sektörüne ait Nihai Mal Stoku alt endeksi, Nisan ayında bir önceki aya göre 3,1 puan artarak 52,0 seviyesine yükselmiştir. İş hacmindeki artışın girdi alımlarındaki artışın gerisinde kalması, bu dönemde sektördeki stokların artmasına neden olmuştur.

d. Tedarikçilerin Teslimat Süresi

Hizmet sektörüne ait Tedarikçilerin Teslimat Süresi alt endeksi, Nisan ayında bir önceki aya göre 3,5 puan artarak 54,4 seviyesine yükselmiştir. Nisan ayında firmaların yaklaşık %79’u teslimat sürelerinde önemli bir değişim olmadığını ifade etmiştir.

e. İstihdam

Hizmet sektörüne ait İstihdam alt endeksi, Nisan ayında bir önceki aya göre 0,8 puan artarak 52,4 seviyesine yükselmiştir. Bu dönemde iş hacminde gözlenen toparlanmanın sektöre ilişkin işgücü piyasasına olumlu yansıdığı görülmektedir.

YORUM:

2018 yılının ilk çeyreğini 53,6 ortalamasıyla kapatan mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Endeksi, yılın ikinci çeyreğine de 50 referans değerinin üzerinde başlamış ve 53,7 puanlık değeriyle ekonomik aktivitenin canlılığına işaret etmiştir.

Hem hizmet hem de sanayi sektöründe girdi alımlarının yüksek seyrini koruması, endeksteki artışların önümüzdeki dönemde de devam edeceğinin sinyalini vermektedir. Bununla birlikte; girdi alımlarının mevcut artış hızı, nihai mal stokunda da artışlar gözlenmesine neden olmaktadır. İstihdam alt endeksinin her iki sektörde de artışını sürdürmesi, Ocak 2018 itibariyle %10,8’e gerileyen işsizlik oranındaki iyileşmeyi teyit ederek, işgücü piyasalarındaki olumlu seyrin sürdüğünü göstermektedir.

DÜNYA EKONOMİSİ

2018 yılı Nisan ayında küresel ekonominin gündemi; küresel korumacı ticaret politikaları, FED tutanakları ve ABD ekonomisine yönelik gelişmeler ve küresel petrol fiyatlarındaki artış üzerinde yoğunlaşmıştır.

ABD’nin öncelikli olarak Çin’le olan dış ticaret açığını azaltmak amacıyla aldığı korumacı ticaret önlemlerine Çin’in cevabı gecikmedi. Bu bağlamda Çin; otomobiller, soya fasulyesi ve kimyasal maddeler başta olmak üzere ABD'den ithal edilen 106 ürüne %25 ek gümrük vergisi getireceğini açıkladı. Söz konusu hamle ABD’den bir yılda yapılan 50 milyar dolarlık bir ithalata karşılık geliyor.

Küresel ticaretin geleceğine ilişkin tartışmalar sürerken, ABD Başkanı Trump, 2017 başında ülkesinin üyeliğini sona erdirdiği Trans-Pasifik Ortaklığı’na, daha iyi şartların sunulması halinde tekrar katılabileceklerini söyledi. Trump ayrıca, Çin ve ABD’nin birbirilerine daha fazla gümrük vergisi uygulamadan bir anlaşmaya varabileceğinin sinyalini verdi. Taraflardan müzakereye açık olunduğu yönünde ifadelerin de gelmesi, ticaret savaşı endişelerini bir miktar yatıştırsa da yatırımcıların risk iştahındaki iyileşmenin sınırlı kaldığı görülmektedir.

ABD’de FED’in 21 Mart’ta sona eren toplantısının tutanaklarına göre, tüm FED üyeleri önümüzdeki dönemde ABD ekonomisinin güçleneceğini ve enflasyonun yükseleceğini öngörürken, çoğu üye ticaret savaşını ABD ekonomisi için bir risk unsuru olarak değerlendirdiği görülmektedir. Buna karşın, ABD ekonomisinde Mart ayında enflasyon 10 ay sonra ilk kez gerilerken; yıllık bazda ise tüketici fiyatları ise %2,4 yükselerek beklentilere paralel gerçekleşti. Ülkede işsizlik oranı ise bu dönemde %4,1 düzeyinde gerçekleşti.

Suudi Arabistan’ın petrolde 80 dolar ve üstünü hedeflediği yönündeki beklentiler ağırlık kazanırken, buna bağlı olarak Brent türü petrol fiyatlarının artış kaydederek 70 dolar seviyesini aştığı görüldü. Böylece petrol fiyatları 3,5 yılın en yüksek seviyesine ulaşmış oldu.

TÜRKİYE EKONOMİSİ

Nisan ayı içerisinde açıklanan makroekonomik veriler Türkiye ekonomisinde yönelik olumlu görünümün genel anlamda sürdüğüne işaret ederken; dış ticaret açığının artışına bağlı olarak cari işlemler açığındaki genişleme sürmüş; sanayi üretimi, enflasyon ve işsizlik verilerinde ise olumlu gelişmeler takip edilmiştir.

2018 yılının Şubat ayına ilişkin ihracat hacmi önceki yılın aynı ayına göre %9,0 oranında artarak 13,2 milyar dolar olurken, ithalat hacmi de %19,7 oranında artarak 18,9 milyar dolara yükselmiştir. Böylece bu dönemde dış ticaret açığı %54,2 oranında artış kaydederek 5,8 milyar dolara yükselmiştir.

Dış ticaret açığındaki artışa bağlı olarak; cari işlemler açığı, 2018 yılı Şubat ayında 4,2 milyar dolar dolayında gerçekleşirken, yıllıklandırılmış cari açık ise 53,3 milyar dolara yükselmiştir. Böylece yılın ilk iki ayında cari işlemler dengesi 11,2 milyar dolar açık vermiştir.

Şubat ayına ilişkin sanayi üretimi, yıllık bazda %9,9 oranında artış kaydederken, böylece yılın ilk iki ayında sanayi üretimindeki yıllık artış %10,9 olmuş; yılın ilk çeyreğine yönelik büyüme rakamları için olumlu bir görünüm arz etmiştir.

İşgücü piyasaları tarafında ise Ocak 2018 dönemine ait işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,2 puan azalarak %10,8 seviyesinde gerçekleşmiştir. Aynı dönemde istihdam edilenlerin sayısı 1,4 milyon kişi artarken, 2017 yılı geneline yayılan istihdam artışının yeni yılda da sürdüğü görülmektedir.

Bu gelişmelere ek olarak; Kasım 2019’da gerçekleştirilecek olan Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinin 24 Haziran 2018’e alınmasının siyasi belirsizlikleri ortadan kaldıracağı beklentisinin, TL varlıklara yönelik ilgiyi desteklediği görülmüştür. Bu minvalde BİST-100 endeksi artış kaydederken, erken seçim kararının açıklanmasının ardından dolar ve euro kuru sırasıyla 4,00 ve 4,96 düzeyine kadar gerilerken, devam eden günlerde yapılan alımlarla kurda tekrar bir miktar yükseliş kaydedilmiştir.

Dış Ticaret: 2018 yılının Şubat ayına ilişkin ihracat hacmi önceki yılın aynı ayına göre %9,0 oranında artarak 13,2 milyar dolar olurken, ithalat hacmi de %19,7 oranında artarak 18,9 milyar dolar oldu. Böylece önceki yılın aynı dönemine göre dış ticaret açığı %54,2 oranında artış kaydederek 5,8 milyar dolara yükseldi.

Ocak-Şubat döneminde ise, önceki yılın aynı dönemine göre ihracat %9,8 artarak 25,6 milyar dolara yükselirken, ithalat da %28,8 artış kaydederek 40,5 milyar dolar oldu.

İhracat hacminin %9,0 oranında artarak 13,2 milyar dolara yükselmesinde, önceki yılın aynı ayına göre %26,2 oranında artış kaydederek 2,4 milyar dolar düzeyine ulaşan “Motorlu Kara Taşıtları” ihracatı etkili olmuştur. Bu fasıla ek olarak %28,4 oranında artarak 1,3 milyar dolar düzeyine ulaşan “Makine” ihracatı da Şubat 2018 dönemindeki ihracat artışına önemli bir destek vermiştir.

İthalat tarafında ise yıllık bazda %15,7 oranında artış kaydederek 3,4 milyar dolara yükselen “Enerji” ithalatı ilk sırada yer alırken, demir ve çelik ithalatındaki artış da özellikle dikkat çekmektedir. Önceki yıla göre %58,8 oranında artış kaydeden demir ve çelik ithalatı 1,6 milyar dolara ulaşmıştır.

Genel itibarıyla yüksek seyreden petrol fiyatları ve parasal olmayan altın ithalatı ise dış ticaret açığının genişlemesinde rol oynamaya devam etmektedir. Önümüzdeki dönemde de Avrupa ekonomilerinin ihracata sağladığı katkının süreceğini ve iç talebin 2017’ye kıyasla daha ılımlı bir seyir izlemesiyle dış ticaret açığında gözlenen hızlı genişlemenin bir miktar ivme kaybedeceği beklenmektedir. Buna karşın 70 dolar seviyesinde seyreden petrol fiyatları, enerji ithalatı kanalıyla dış ticaret açığını baskı altında tutmaya devam edecektir.

Cari Açık: Cari işlemler açığı, 2018 yılı Şubat ayında beklentilere paralel bir şekilde 4,2 milyar dolayında gerçekleşirken, yıllıklandırılmış cari açık ise 53,3 milyar dolara yükselmiştir. Böylece yılın ilk iki ayında cari işlemler dengesi 11,2 milyar dolar açık vermiştir. Söz konusu gelişmede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 1,9 milyar dolar artarak 4,4 milyar dolara yükselmesi etkili olmuştur. 2017 yılının Şubat ayında dış ticaret dengesi 2,5 milyar dolar açık vermişken, 2018 yılının aynı döneminde bu açık 4,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

Önceki yılın aynı ayında 230 milyon dolar açık veren altın ticareti 2018 yılının Şubat ayında 931 milyon dolar açık vermiştir. Böylece bu dönemde parasal olmayan altın ticareti dış ticaret açığına yaklaşık 701 milyon dolar olumsuz yansımıştır. Yılın ilk iki ayı baz alındığında, altın ticaretinden kaynaklanan açığın daha da arttığı görülmektedir.

Şubat ayında finans hesabından kaynaklanan çıkışların önceki yıla göre bir miktar hız kaybettiği görülmektedir. Buna göre 2017 yılı Şubat ayında finans hesabı 3,1 milyar dolar açık vermişken, bu yılın aynı ayında 2,8 milyar dolar açık vermiştir.

Doğrudan yatırımlarda ise 268 milyon dolar net çıkış kaydetmiştir. Bu gelişmede, yurtiçi yerleşiklerin yurtdışında yaptığı doğrudan yatırımların bir önceki yılın aynı ayına göre net bazda 592 milyon dolar artarak 779 milyon dolara yükselmesi etkili olmuştur.

70 dolar seviyesini gören petrol fiyatları, enerji ithalatı kanalıyla cari açığı baskı altında tutmaya devam etmektedir. Turizm sezonunun açılmasıyla önümüzdeki dönemde bu kanaldan gerçekleşecek döviz girişinin cari işlemler dengesini bir miktar rahatlatması beklenirken, geçtiğimiz yıldan itibaren net açık veren parasal olmayan altın ticareti, cari açığın gelecek dönemdeki seyrini etkileyecek en önemli etkenlerin başında gelmeye devam edecektir.

Sanayi Üretimi: Büyümenin öncü göstergelerinden sanayi üretimi, Şubat ayında, aylık bazda cüzi bir azalış gösterirken ve yıllık bazda beklentilerin bir miktar gerisinde artış kaydetse de yılın ilk çeyreğine yönelik büyüme rakamları için olumlu bir görünüm arz etmiştir. Bu dönemde, aylık bazda sanayi üretimi %0,2 azalırken, yıllık bazda sanayi üretimi %9,9 artış kaydetmiştir. Böylece yıllık bazda sanayi üretiminde ise trendi toplamda 17 aya çıkmıştır.

Aylık bazda gerçekleşen %0,2 oranındaki azalışta elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksinde gözlenen azalış etkili olmuştur. Yıllık bazda gerçekleşen %9,9’luk artışta ise %11,2 oranında artış kaydeden madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi belirleyici olmuştur.

2017 yılının son çeyreğinde yıllık bazda %7,8 artış kaydederek bu döneme ilişkin büyüme oranının güçlü bir destek veren sanayi üretimi, böylece 2018 yılının ilk çeyreğine de oldukça olumlu bir görünüm arz etmektedir.

Mart 2018 döneminde ise SAMEKS Sanayi Endeksi önceki aya göre 2,8 puan azalarak 53,8 seviyesine gerilemişti. Gerçekleşen bu düşüşe rağmen endeksin 50 referans değeri üzerindeki seyri sürmüş ve sanayi üretimi artış eğilimine devam etmişti. Bu veri ışığında TÜİK Sanayi Üretim Endeksi’nin önümüzdeki dönemde de olumlu görünümünü sürdüreceğini öngörebiliriz.

İşsizlik: Aralık, Ocak ve Şubat dönemlerinin ortalaması alınarak hesaplanan Ocak 2018 dönemi işsizlik rakamları, geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre 2,2 puan gerilerken, geçtiğimiz aya göre 0,4 puan artmış ve %10,8 seviyesinde gerçekleşmiştir.

Ocak 2018 yılında toplam istihdam, bir önceki yılın aynı ayına göre 1 milyon 357 bin kişi artış kaydederken, önceki aya göre ise 259 bin kişilik istihdam kaybı yaşanmıştır.

Önceki yılın aynı ayına göre 576 bin kişi azalan toplam işsiz sayısı Ocak 2018 döneminde 3 milyon 409 bin kişiye gerilemiştir. Önceki aya göre ise toplam işsiz sayısında 118 bin kişilik artış gerçekleşmiştir.

Toplam işgücü Ocak 2017 döneminde 30 milyon 658 bin kişiyken Ocak 2018 döneminde 31 milyon 438 bin kişiye yükselmiştir. Böylece önceki yılın aynı ayına göre işgücüne katılım yaklaşık 780 bin kişi olarak gerçekleşmiştir. İşgücünün hızlı bir şekilde artış kaydetmesi, son 12 ayda 1 milyon 357 binlik istihdam artışına karşın işsizlik oranındaki düşüşü baskı altında tutmaktadır.

SAMEKS Hizmet Endeksi İstihdam alt endeksi Şubat 2018 döneminde 54,7 puanla artışını sürdürürken, SAMEKS Sanayi Endeksi İstihdam alt endeksi ise 48,5 puanla sektöre ilişkin istihdam kaybına işaret etmişti. Hizmet sektörünün toplam istihdam içerisindeki ağırlığı göz önüne alındığında, istihdamın önümüzdeki dönemde de genel anlamda olumlu bir grafik çizeceğini tahmin edebiliriz.

Bununla beraber, bir önceki yılın aynı ayına göre artışların devam etmesine karşın; son 5 ayda aylık bazda istihdamın azaldığı görülmektedir. Bu durum işsizlik oranının azalma hızının düştüğüne işaret etmektedir.

Enflasyon: 2018 yılı Mart ayına ilişkin tüketici fiyatları, piyasa beklentilerinin bir miktar üzerinde gerçekleşti. Bu dönemde aylık bazda tüketici fiyatları %0,99 oranında artarken, yıllık bazda tüketici fiyatları ise %10,23 oranında artış gerçekleşmiştir. %10,23’lük yıllık enflasyon, cüzi de olsa tüketici fiyatlarındaki gerilemenin sürdüğünü gösterirken; böylece manşet enflasyondaki düşüş eğilimi 4. ayına ulaşmıştır.

Yurtiçi üretici fiyatlarında ise önceki aya göre %1,54, önceki yıla göre %14,28 artış gerçekleşmiştir. Böylece Ocak ayında %12,14, Şubat ayında %13,71 düzeyinde gerçekleşen yıllık üretici fiyatları artışı, Mart ayında da artışını sürdürmüştür. Üretici fiyatlarındaki artış tüketici fiyatlarını baskı altında tutmaya devam etmektedir.

Mart 2018’de aylık bazda TÜFE’deki 12 ana harcama grubunun 11’inde artış gözlenirken, alkollü içecekler ve tütün grubunda aylık bazda herhangi bir değişim gözlenmemiştir. Bu dönemde en çok artış %2,03’le “gıda” grubunda olurken, bu grubu %1,90’la “sağlık” grubu takip etmiştir.

%23’le enflasyon sepetinde en fazla yoğunluğu olan “Gıda” grubunun yıllık bazda %10,37 oranında artış kaydetmesi, yıllık enflasyonun beklentileri aşmasında etkili olmuştur. “Ev eşyası” grubu %15,41’lik artışla ilk sırada yer alırken, petrol fiyatlarındaki artıştan etkilenen “ulaştırma” grubundaki yıllık fiyat artışı da %13,41 olmuştur.

2017 yılının son çeyreğinde sağlanan %7,3’lük ekonomik büyümenin 5,2 puanı “tüketim” kaynaklı olmuş, net dış talebin desteği ise negatif olmuştu. Dış ticaret açığındaki artışın devam ettiği göz önüne alındığında, 2018 yılında da iç tüketim ağırlıklı bir büyüme gerçekleşmesi beklenmektedir. Kurdaki gözlenen dalgalanmalar ve petrol fiyatlarının 70 dolar civarındaki seviyesi de dikkate alındığında, enflasyon oranında önümüzdeki dönemde de ciddi bir gevşeme beklenmemektedir.