Ocak Ayı SAMEKS Verileri açıklandı

2018 yılı Ocak ayı SAMEKS verileri İstanbul’da açıklandı. Belirtilen verilere göre mevsim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, bir önceki aya göre 0,1 puan azalarak 54,1 değerine geriledi. Sanayi sektörü önceki aya göre 2,2 puan artış kaydederken, hizmet sektörünün 0,2 puanlık azalışı Bileşik Endeksteki düşüşün belirleyicisi oldu. Böylece SAMEKS Bileşik Endeksi, 50 referans değerinin üzerindeki seyrini 2018 yılının Ocak ayında da sürdürdü ve Türkiye ekonomisindeki canlılığa işaret etti.

Sanayi sektöründe gözlenen artışta, önceki aya göre yeni siparişlerin 3,6 puan artarak 60,4 puana yükselmesi etkili olurken, buna bağlı olarak üretim güçlü bir şekilde artış kaydetti. Sektöre ilişkin girdi alımları da 65,3 puanlık seviyesiyle olumlu görünümünü sürdürdü. Hizmet sektöründe ise, iş hacmindeki artışa karşın girdi alımlarının artış hızında gözlenen yavaşlama endeksi, önceki aya göre 0,2 puan aşağı çekti.

Böylece mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi’nin 54,1 puanlık değeri, 2018 yılı Ocak ayına ilişkin ekonomik aktivitenin canlılığına işaret etti. Hem hizmet hem de sanayi sektörünün 50 referans puanı üzerindeki seyrini sürdürmesi; SAMEKS’teki olumlu görünümün önümüzdeki dönemlerde de süreceğinin sinyalini veriyor.

1)Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Sanayi Endeksi, 2018 yılı Ocak ayında, bir önceki aya göre 2,2 puan artarak 59,9 seviyesine yükseldi. Bu gelişmede firmaların yeni siparişlerinde meydana gelen 3,6 puanlık hızlanma belirleyici olurken, buna bağlı olarak sektöre ilişkin üretim, 62,2 seviyesine yükseldi.

Önceki aya göre 3,9 puan gerilemiş olmasına karşın girdi alımları 65,3 puanla güçlü seyrini Ocak ayında da sürdürdü. İstihdam alt endeksi de 52,8 puanlık seviyesiyle artışını sürdürdü ve sektöre ilişkin işgücündeki artışa işaret etti.

Böylece mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Sanayi Endeksi, 2017 yılı boyunca süregelen olumlu görünümünü 2018 yılı Ocak ayında da sürdürdü ve 59,9 puanlık değeriyle sektördeki canlılığa işaret etti.

a. Üretim

Sanayi sektörüne ait Üretim alt endeksi, Ocak ayında bir önceki aya göre 5,7 puan artarak 62,2 seviyesine yükseldi. Bu dönemde yeni siparişlerde gözlenen artışlar üretim artışını desteklerken, 62,2 puanlık endeks son 6 ayın en yüksek seviyesine işaret etti.

b. Yeni Sipariş

Sanayi sektörüne ait Yeni Sipariş alt endeksi, Ocak ayında bir önceki aya göre 3,6 puan artarak 60,4 seviyesine yükseldi. Yeni siparişlerdeki bu hızlanma, Ocak ayında sanayi endeksinde gözlenen 2,2 puanlık artışın temel belirleyicisi oldu.

c.Satın Alım

Sanayi sektörüne ait Satın Alım alt endeksi, Ocak ayında bir önceki aya göre 3,9 puan azalarak 65,3 seviyesine geriledi. Gerçekleşen bu hız kaybına karşın; girdi alımlarının 65,3 puanlık seviyesi, sektördeki canlılığın devam ettiğine işaret ediyor.

d. Nihai Mal Stoku

Sanayi sektörüne ait Nihai Mal Stoku alt endeksi, Ocak ayında bir önceki aya göre 1,7 puan artarak 52,3 seviyesine yükseldi. Girdi alımlarındaki güçlü seyrin Ocak ayında da sürmesi, bu dönemde nihai mal stokunun artmasına sebep oldu.

e.Tedarikçilerin Teslimat Süresi

Sanayi sektörüne ait Tedarikçilerin Teslimat Süresi alt endeksi, Ocak ayında bir önceki aya göre 1,2 puan artarak 54,8 seviyesine yükseldi. Firmaların yaklaşık %81’i tedarikçilerin teslimat süresinde gözle görünür bir değişiklik olmadığını ifade etti.

f.İstihdam

Sanayi sektörüne ait İstihdam alt endeksi, Ocak ayında bir önceki aya göre 1,3 puan azalarak 52,8 seviyesine geriledi. Önceki döneme göre hız kaybetmiş olmasına karşın sektöre yönelik istihdamın Ocak ayında da artmaya devam ettiği görülüyor.

2.Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Hizmet Endeksi; 2018 yılı Ocak ayında, bir önceki aya göre 0,2 puan azalarak 51,6 değerine geriledi. İş hacmindeki artışa karşın girdi alımlarının artış hızında gözlenen yavaşlama endeksi önceki aya göre 0,2 puan aşağı çekti

Önceki aya göre 3,7 puan azalmış olmasına karşın 57,5 puanlık seviyesiyle pozitif görünümünü sürdüren girdi alımları, sektöre ilişkin iş hacmindeki artışı destekledi. Böylece hizmet sektörüne yönelik iş hacmi, 4 ay aradan sonra yeniden 50 referans puanının üzerinde yer aldı.

Bir önceki döneme göre 2,3 puan hız kaybetmiş olmasına karşın 50,7 seviyesinde gerçekleşen istihdam alt endeksi, hizmet sektörünün canlılığını sürdürdüğüne işaret ediyor. Nihai mal stokundaki 2,0 puanlık düşüş ise firmaların bu dönemde mevcut stoklarından tüketerek iş hacimlerini artırdığını gösteriyor.

Böylece mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Hizmet Endeksi 2018 yılı Ocak ayında 51,6 puanla 50 referans değeri üzerindeki seyrini sürdürerek sektöre yönelik olumlu görünümün devam ettiğine işaret etti.

a. İş Hacmi

Hizmet sektörüne ait İş Hacmi alt endeksi, Ocak ayında bir önceki aya göre 2,8 puan artarak 50,3 seviyesine yükseldi. Böylece sektöre ilişkin iş hacmi 4 ay aradan sonra 50 referans değerinin üzerinde yer alarak ekonomik aktivitenin canlılığına işaret etti.

b.Satın Alım

Hizmet sektörüne ait Satın Alım alt endeksi, Ocak ayında bir önceki aya göre 3,7 puan azalarak 57,5 seviyesine geriledi. Endeksin 57,5 puanlık seyri, firmaların sektöre olan güveninin 2018 yılı Ocak döneminde de sürdüğüne işaret ediyor.

c.Nihai Mal Stoku

Hizmet sektörüne ait Nihai Mal Stoku alt endeksi, Ocak ayında bir önceki aya göre 2,0 puan artarak 49,9 seviyesine yükseldi. Nihai mal stokundaki bu düşüş firmaların bu dönemde mevcut stoklarından tüketerek iş hacimlerini artırdığını gösteriyor.

d. Tedarikçilerin Teslimat Süresi

Hizmet sektörüne ait Tedarikçilerin Teslimat Süresi alt endeksi, Ocak ayında bir önceki aya göre 1,5 puan azalarak 50,7 seviyesine geriledi. Ocak ayında firmaların yaklaşık %81’i teslimat sürelerinde önemli bir değişim olmadığını ifade ediyor.

e.İstihdam

Hizmet sektörüne ait İstihdam alt endeksi, Ocak ayında bir önceki aya göre 2,3 puan azalarak 50,7 seviyesine geriledi. Gözlenen bu gerilemeye karşın 50,7 seviyesindeki endeks, hizmet sektörüne ilişkin istihdamın artmaya devam ettiğini gösteriyor.

YORUM:

2017 yılının genelinde 50 referans değerinin üzerinde seyreden SAMEKS, 2018 yılının ilk döneminde de artış eğilimini sürdürmüş ve Türkiye ekonomisine yönelik olumlu görünümün sürdüğüne işaret etmiştir. Bu dönemde hem Sanayi hem de Hizmet Endeksi’nin 50 referans değerinin üzerinde yer alması, reel sektörün ekonomiye olan güveninin sürdüğünü göstermektedir.

Hizmet endeksine ait iş hacminin 4 aylık aradan sonra yeniden 50 referans değerinin üzerinde yer alması sektöre ilişkin nispi durgunluğun geride kaldığını göstermektedir. Buna ek olarak her iki sektörde girdi alımlarının güçlü seyrini koruması, SAMEKS’teki artışların önümüzdeki dönemde de süreceğine işaret etmektedir.

Ocak ayı içerisinde reel sektöre ilişkin açıklanan resmi veriler de SAMEKS’in olumlu görünümünü teyit etmiştir. Bu dönemde Tüketici Güven Endeksi aylık bazda %11,1 artarak 72,3 seviyesine çıkarken, Reel Kesim Güven Endeksi de aylık bazda 5 puan yükselerek 108,3 seviyesine ulaşmıştır. Bu gelişmelerin yanı sıra imalat sanayiinde kapasite kullanımı da geçtiğimiz yılın aynı ayına kıyasla 1,2 puan artarak %78,2 düzeyinde gerçekleşmiştir.

DÜNYA EKONOMİSİ

2018 yılı Ocak ayında küresel ekonominin gündemi; ABD’de geçici bütçe tasarısı üzerindeki tartışmalar, Avro Bölgesi’nde ekonomik aktivitenin olumlu seyrini sürdürmesi, Avrupa Merkez Bankası’nın para politikası kararı ve IMF Dünya Ekonomik Görünüm Raporu üzerine yoğunlaştı.

ABD Senatosu, bütçe krizi nedeniyle 3 gün boyunca kısmen kapalı olan federal hükümetin yeniden açılmasını sağlayacak geçici bütçe tasarısını onayladı. Bu gelişmenin ardından ABD borsalarının yükselişe geçtiği görüldü. Diğer taraftan ABD ekonomisinde PMI verileri son 14 yılın en yüksek seviyesine tırmanan yeni siparişlerin etkisiyle beklentileri aşarken, ekonomik aktivite toparlanma eğilimini sürdürdü.

Avro Bölgesi’nde ise ekonomik aktivitede iyileşme sürecinin hızlandığı görülüyor. Ekonomik Güven Endeksi son 18 yılın en yüksek seviyesine ulaşırken, yıllık tüketici enflasyonu Aralık ayında %1,4 ile beklentiler paralelinde açıklandı. Bölge’de işsizlik oranı %8,7 seviyesine gerilerken, PMI endeksi de yılın son ayında 60,6 değerini alarak bölge ekonomisinin istikrarlı seyrettiğine ilişkin görüşleri destekliyor.

Bu gelişmeler ışığında, Avrupa Merkez Bankası faiz oranlarında ve varlık alım programında değişikliğe gitmeyerek gevşek para politikası duruşunu sürdürdü. ECB varlık alımlarının Eylül ayı sonuna kadar 30 milyar Euro seviyesinde devam edeceğini, enflasyon görünümünün kötüleşmesi halinde varlık alım programının süresini uzatmaya ve alımların boyutunu artırmaya hazır olduğunu teyit etti.

Dünya Ekonomik Görünümü raporunun güncellemesini yayımlayan IMF ise küresel büyüme tahminlerini yukarı yönlü revize etti. Buna göre, 2017 yılı için büyüme tahmini 0,1 puan yükseltilerek %3,7’ye, 2018 ve 2019 öngörüleri de 0,2 puan arttırılarak %3,9’a çıkarıldı.

TÜRKİYE EKONOMİSİ

Ocak ayı içerisinde açıklanan makroekonomik veriler, Türkiye ekonomisine yönelik olumlu görünümün sürdüğüne işaret ederken, ekonomik aktivitede 2017 yılı geneline yayılan canlılığın 2018 yılında da devam edeceği tahmin ediliyor.

Kasım ayında %12,98 seviyesinde olan yıllık tüketici fiyatları artışı, Aralık 2017 döneminde %11,92 seviyesine gerilerken, Ekim 2017 dönemine ilişkin işsizlik oranı da %10,3 oranına geriledi.

Sanayi üretiminde yıl boyunca görülen artışlar Kasım ayında da devam etti ve yıllık bazda %7 oranında genişleme kaydedildi. Büyüme oranlarındaki sıçramaya paralel olarak, yıl genelinde toplam ihracat 157,1 milyar dolara çıkarak tarihin en yüksek ikinci seviyesine yükseldi. Buna karşılık ithalatın ihracattan hızlı bir şekilde artış kaydetmesiyle dış ticaret açığı ve cari açıktaki genişlemeler sürdü.

Kasım ayında 52,9 düzeyinde gerçekleşen imalat sanayi PMI verisi Aralık’ta 54,9 seviyesine yükselerek sektördeki genişlemenin onuncu ayında da sürdüğüne işaret etti.

Tüketici Güven Endeksi, Ocak’ta aylık bazda %11,1 artarak 72,3 seviyesine çıkarken, bu gelişmede genel ekonomik durum ile hanenin maddi durum beklentilerindeki iyileşme etkili oldu. Buna ek olarak imalat sanayiinde kapasite kullanımının 1,2 puan artarak %78,2 seviyesine yükselmesi ve reel kesim güven endeksinin 5 puanlık artışla 108,3 seviyesine ulaşması, reel sektöre yönelik diğer olumlu gelişmeler olarak gözlemlendi.

Özetle; 2018 yılının ilk ayında Türkiye ekonomisine ilişkin açıklanan veriler, genel anlamda ekonomideki canlılığın ve güçlü büyüme eğiliminin sürdüğüne işaret etmiştir.

Dış Ticaret: 2017 yılı Kasım ayında toplam ihracat hacmi 2016 yılının aynı ayına göre %11,2 oranında artarak 14,2 milyar dolar olurken, toplam ithalat hacmi de %21,3 artarak 20,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. İthalatın ihracattan hızlı bir şekilde artış kaydetmesiyle, bu döneme ilişkin dış ticaret açığı %52,4 oranında artış kaydetti.

Yılın ilk 11 ayında ise ihracat yıllık bazda %10,4, ithalat %16,9 yükseldi. Böylece bu dönemde dış ticaret açığındaki artış %33,8 oldu.

Kasım ayında en çok ihracat yapılan fasıl olan motorlu kara taşıtlarında ihracat yıllık bazda %18,9 oranında arttı. Kazanlar ve makinalar ile demir çelik ihracatında son aylarda izlenen güçlü seyrin Kasım’da da devam ettiği görüldü. Yıllık ihracat artışının %64’ü, söz konusu üç fasıldaki güçlü ihracat performansından sağlandı.

Petrol fiyatlarının yılın ilk 11 ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %40 oranında artmasının da etkisiyle enerji ithalatı dış ticaret dengesini Kasım ayında da olumsuz yönde etkilemeye devam etti. Enerji ithalatı Kasım’da bir önceki yılın aynı ayına kıyasla %46 ile hızlı bir artış gösterdi.

Bu dönemde ara malı ithalatı da iç talepteki canlı seyrin etkisiyle %28,9 oranında artarak yıl genelindeki güçlü seyrini sürdürdü. Yıl genelinde TL’deki değer kaybının da etkisiyle zayıf bir seyir izleyen tüketim malı ithalatı ise bu dönemde yıllık bazda %6,7 artış kaydetti.

2017 yılında enerji fiyatlarındaki yükseliş, altın ticaretinin seyri ve güçlü iç talep ithalatın hızlı artmasında etkili oldu. Avrupa’da iktisadi faaliyette yaşanan toparlanma ise ihracat performansımıza olumlu yansıdı. Aralık ayında ihracat ve ithalat hacminin Kasım ayındakine benzer bir seyir izlemesi bekleniyor.

Cari Açık: 2017 yılı Kasım ayına ait cari işlemler açığı, bir önceki yılın Ekim ayına göre %86,4 oranında artarak 4,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Böylece 2017 yılı Ocak-Kasım döneminde cari açık, önceki yılın aynı dönemine göre %37,5 oranında artarak 39,4 milyar dolar oldu.

Yıllıklandırılmış bazda cari işlemler açığı ise 43,8 milyar dolar seviyesine yükseldi. Bu gelişmede petrol fiyatlarındaki hızlı artışın ve Kasım’da ivme kaybetmesine rağmen güçlü seyreden net altın ithalatının etkisiyle genişleyen dış ticaret açığı belirleyici oldu.

Net doğrudan yatırımlar Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına kıyasla 329 milyon dolar azalarak 306 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Portföy yatırımlarında, 2017 yılında ilk kez Kasım ayında net sermaye çıkışı gözlendi. Kaydedilen 1,3 milyar dolar net çıkışın büyük ölçüde bankaların yurt dışında ihraç ettiği tahvillerin itfalarından kaynaklandığı görülüyor.

Mayıs ayından bu yana cari açığın finansmanına katkıda bulunan net hata ve noksan kaleminde Kasım ayında 813 milyon dolar tutarında sermaye girişi kaydedildi. Bu dönemde 3,9 milyar dolar azalan rezerv varlıklar da cari açığın finansmanında önemli rol oynadı.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı geçici verilere göre Aralık ayında dış ticaret açığındaki artışın sürmes,i cari açıktaki genişlemenin devam ettiğine işaret ediyor. Bu bağlamda, cari açığın 2017 yılında GSYH’nin %5,2’si düzeyinde gerçekleşeceği tahmin ediliyor.

Sanayi Üretimi: Büyümenin öncü göstergelerinden sanayi üretimi, Kasım ayında, aylık bazda cüzi bir artış gösterirken, yıllık bazda beklentileri aşmış ve yılın son çeyreğine ilişkin büyüme rakamları için olumlu bir görünüm arz etmiştir. Bu dönemde, aylık bazda sanayi üretimi %0,3 artarken, yıllık bazda sanayi üretimi %7,0 artış kaydetmiştir.

Aylık bazda gerçekleşen %0,7 oranındaki artışta madencilik ve taşocakçılığı sektöründe gözlenen artış etkili oldu. Bu dönemde madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi önceki aya göre %3,2 artış kaydetti; elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksindeki artış %0,8 oldu, imalat sanayi sektörü endeksi ise değişim göstermedi.

Yıllık bazda gerçekleşen %7,0’lık artışta ise %7,1 oranında artış kaydeden imalat sanayii sektörü endeksi belirleyici olurken, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi ve madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi de sırasıyla %6,7 ve %5,9 artış kaydetti. Böylece yıllık bazda sanayi üretiminde ise trend, toplamda 14 aya çıktı.

Aralık 2017 döneminde ise SAMEKS Sanayi Endeksi önceki aya göre 2,9 puan artarak 57,7 seviyesine yükseldi. Bu veri ışığında TÜİK Sanayi Üretim Endeksi’nin önümüzdeki dönemde de artışını sürdüreceğini öngörebiliriz.

İşsizlik: Eylül, Ekim ve Kasım dönemlerinin ortalaması alınarak hesaplanan Ekim 2017 dönemi işsizlik rakamları, geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre 1,5 puan, geçtiğimiz aya göre ise 0,3 puan gerileyerek %10,3 seviyesinde gerçekleşti.

Ekim 2017 döneminde toplam istihdam bir önceki yılın aynı ayına göre 1 milyon 378 bin kişi artış kaydetti. Ocak 2017 dönemine göre toplam artış ise 1 milyon 973 bin artış kaydetti.

Önceki yılın aynı ayına göre 360 bin kişi azalan toplam işsiz sayısı, Ekim 2017 döneminde 3 milyon 278 bin kişiye geriledi. Ocak 2017 dönemine göre ise toplam işsiz sayısı 698 bin kişi azaldı.

Toplam işgücü Ekim 2016 döneminde 30 milyon 914 bin kişiyken Ekim 2017 döneminde 31 milyon 932 bin kişiye yükseldi. Böylece önceki yılın aynı ayına göre işgücüne katılım yaklaşık 1 milyon 18 bin kişi olarak gerçekleşti. İşgücünün hızlı bir şekilde artış kaydetmesi, son 12 ayda 1 milyon 378 binlik istihdam artışına karşın işsizlik oranını baskı altında tutuyor.

SAMEKS Hizmet Endeksi İstihdam alt endeksi Kasım 2017 döneminde 50,4 puanla artışını sürdürürken, SAMEKS Sanayi Endeksi İstihdam alt endeksi de 51,7 puanla olumlu görünümünü sürdürdü. Bu veriler ışığında istihdamın önümüzdeki dönemde de genel anlamda olumlu bir grafik çizeceğini tahmin edebiliriz.

Enflasyon: 2017 yılı Aralık ayında aylık TÜFE artışı %0,69 ile piyasa öngörülerinin üzerinde gerçekleşirken, yıllık enflasyon %11,92 olarak gerçekleşti.

Aralık ayı enflasyonuna en fazla katkıyı yapan ana harcama grubu gıda ve alkolsüz içecekler oldu. Bu kalemi petrol fiyatları ve kurlardaki yükselişin yukarı yönlü baskıladığı ulaştırma grubu takip ediyor. Söz konusu iki kalem toplamda aylık TÜFE artışına 62 baz puan katkı sağladı.

TCMB tarafından yakından takip edilen B ve C çekirdek enflasyon göstergelerindeki yukarı yönlü seyir yılın son ayında da sürdü. Söz konusu endekslerdeki aylık artışlar aylık TÜFE artışının altında kalsa da yıllık artışlar manşet TÜFE enflasyonunu Eylül 2016’dan bu yana ilk kez aştı. Bu tablo önümüzdeki dönemdeki enflasyon beklentilerine ve gerçekleşmelerine ilişkin olumsuz bir görünüm sunması nedeniyle önem taşıyor.

Yİ-ÜFE’deki yıllık artış hızı Aralık’ta bir miktar yavaşlamakla birlikte halen yüksek düzeylerde seyretmektedir. Buna göre yurtiçi üretici fiyatlarındaki aylık artış %1,37 olurken, yıllık bazlı artış %15,47 olmuştur.

Böylece TCMB’nin son Enflasyon Raporu’nda 2017 sonunda %9,8 olması beklenen yıllık TÜFE enflasyonu iç talepteki canlanma ile kur ve emtia fiyatlarındaki artışın etkisiyle %11,92 düzeyinde gerçekleşmiş oldu. 2017’de olduğu gibi önümüzdeki dönemde de TL’deki gelişmeler ile gıda ve petrol fiyatlarındaki hareketlerin enflasyonun seyrinde belirleyici olması bekleniyor.