Srebrenitsa Katliamının 23’ünci yıldönümü

İnsanlık tarihinin en karanlık günlerinden olan Srebrenitsa Katliamının 23’ünci yıl dönümünde acılar tazeliğini korurken bugüne kadar 300'den fazla toplu mezar bulundu ve 13 binden fazla kişinin cesedi teşhis edildi.

Srebrenitsa Katliamı… Avrupa'da ikinci Dünya savaşından sonra en çok sivilin katledildiği insanlığın utanç karelerinden biri olarak tarihteki yerini aldı.

Bosna'da 11 Temmuz 1995 yılında meydana gelen ve 8 bini aşkın Müslüman'ın erkek-kadın, çocuk-yaşlı demeden, General Ratko Mladiç komutasındaki ağır silahlarla donatılmış Sırp ordusu tarafından katledilişinin yıldönümünde acılar ilk günkü tazeliğini koruyor.

Avrupa'da 2’nci Dünya Savaşı sonrası yaşanmış en büyük katliam olan Srebrenitsa Katliamı, Bosna Savaşı sırasında Birleşmiş Milletler tarafından siviller için "güvenli bölge" olarak ilan edilmiş olan ve güvenliğini Hollandalı askerlerin sağladığı Srebrenitsa’da işlendi.

BM kontrolündeki Hollanda askerlerinin bölgeyi Sırpların kontrolüne bırakmasının ardından 8 bini aşkın Müslüman erkek, kadın, çocuk Sırp askerler tarafından topluca katledilmişti.

11 Temmuz 1995 günü Sırp ordusu, BM korumasındaki Srebrenitsa'ya girdi. 35 bin Bosnalının bulunduğu kampta çocuk, genç, yaşlı demeden bütün erkekleri otobüslerle toplu infaz noktalarına taşındı.

BM barış gücünün kendi elleriyle teslim ettiği 8 bin 342 Bosnalı, 3 gün içinde katledildi. BM'nin ve Avrupa'nın sadece seyretmekle yetindiği katliam, 100 bin insanın öldürüldüğü 3 yıllık Bosna Savaşı'nın son perdesi oldu.

Üzerinden 23 yıl geçmesine rağmen Bosnalılar hâlâ savaşın acılarıyla yaşıyor. İnsanlık tarihinin en acı yaşanmışlarından olan Bosna Katliamının faillerinin hesabı ise ancak 22 yıl sonra sorulabildi.

Uluslararası Ceza Mahkemesi, Bosna Savaşı'nda soykırım suçlamasıyla yargılanan "Bosna Kasabı" lakaplı Ratko Mladiç'i ömür boyu hapse mahkûm ederken Srebrenitsa'da soykırım yapıldığının hükmünü vermesi az da olsa geride kalan Bosnalı Müslümanlara bir teselli oldu.

Bosna Savaşı'nın en acımasız ve kanlı sayfalarından biri olarak tarihe geçen bu olayın ardından katledilenlerin büyük çoğunluğu, BM askerlerinin üssü olan ve binlerce insanın sığındığı alanın hemen karşısında yer alan Potoçari Mezarlığı'na gömülmüştü. Bu yıl düzenlenen programda da toplu mezarlardan çıkarılarak kimliği tespit edilen 35 kişinin daha şehitliğe defnedileceği belirtildi.

Katliamda kadın bebek ve çocukların da öldürüldüğü, belgelerle kanıtlanmıştır. Bosna Sırp ordusunun dışında katliama, "Akrepler" olarak tanınan Sırbistan özel güvenlik güçleri de katılmıştır.

Birleşmiş Milletler Srebrenitsa'yı güvenli bölge ilan etmiş olmasına karşın 400 silahlı Hollanda barış gücü askerinin varlığı katliamı önlememiştir.

Srebrenitsa katliamı 2’nci Dünya Savaşı'ndan bu yana Avrupa'da gerçekleşmiş en büyük toplu insan kıyımı olması ve Avrupa'daki hukuksal olarak ilk kez belgelenmiş soykırım olması açısından da önem taşır.

Batılı güçler belgelenmeyen Yahudi katliamları gibi soykırımlara verdiği önemi bu belgeli ve bilinçli soykırım için vermemiş, müdahale etmede kasıtlı bir şekilde ağır davranarak soykırımın derinleşmesini sağlamıştır.

Temmuz ayının sonlarına doğru yapılan katliamda, Srebrenitsa’yı Sırp askerlere teslim eden Hollandalı askerlerin çoğu daha sonra ülkelerine döndüklerinde gerçekleştirdikleri katliamdan dolayı, psikolojik tedavi görmek zorunda kaldılar. 

Srebrenitsa’yı bırakarak Sırpların katliamına göz yuman 600 Hollanda askerinin büyük bir bölümü pişmanlıklarını fırsatta dile getirmişlerdir.

Srebrenitsa kentinde yaşadıkları anları kitaplaştıran askerlerden biri olaydan dolayı yaşadığı pişmanlığı daha sonra şu sözlerle ifade edecekti: "Ölmek istiyordum, masum insanları koruma sözü verdiğimiz halde bize sığınan insanları koruyamadığımız için kendimi affetmiyorum. "Aslında bu sözler, kentte uygulanan etnik kıyımın en büyük belgesiydi.

Srebrenitsa Katliam'nın baş sorumlusu olan Radovan Karaciç yakalandıktan sonra yargılandı.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra görülen en önemli savaş suçları yargılamalarından biri olarak görülen davada mahkeme, Karaciç'in Srebrenitsa'daki Boşnak erkeklerin yok edilmesini istediğine hükmetti.

Mahkeme ayrıca, Radovan Karaciç'i, Bosna savaşı sırasında 'insanlığa karşı suç işlemekten' dolayı da suçlu bularak toplamda 40 yıl hapis cezasına çarptırdı.

Dava, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana savaş suçlarının yargılandığı en önemli dava olarak görüldü.

Uluslararası Adalet Divanı, Srebrenitsa'yı 2007'de soykırım olarak nitelendirdi. (İLKHA)